Mitologia Starożytnej Grecji

tytuł:                            Mitologia Starożytnej Grecji

autor:                           Michał Pietrzykowski

posiadam skąd:           

posiadam od:              

przeczytana:                

tytuł oryginału:              -

data wydania: pierw.:     -

                     polsk.:   1983, 1985

wydawnictwo:              Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe

tłumaczenie:                 -

liczba stron:                 320

ISBN:                          83-221-0251-8

kategoria:                    mity i legendy

moja ocena:                 8/10

seria:                          Mitologie świata /18

ZAWARTOŚĆ ZBIORU

wprowadzenie

mity o powstaniu świata, bogów i ludzi

mity o bogach

mity o herosach

wybrana bibliografia

spis ilustracji

OPIS

  Książka w bardzo dużym stopniu, oprócz przedstawienia mitów, koncentruje się na związkach mitologii ze sztuką, na różnorodnych formach przedstawienia w sztukach plastycznych postaci i scen mitycznych.

FRAGMENTY

·   ~ Tomasz Mann

„Istota mitu polega na wiecznym powracaniu, pozaczasowości, wiecznej teraźniejszości”

MOJA OPINIA

ZACZERPNIĘTE Z KSIĄŻKI

·   mity o powstaniu świata, bogów i ludzi

powstanie świata i narodziny bogów

  Od zarania swych dziejów Grecy zastanawiali się, jak powstał świat, skąd wzięli się bogowie i ludzie? Na pytania te udzielano wielu różnych odpowiedzi i badając sprzeczne warianty mitów możemy stwierdzić, że już w najwcześniejszych źródłach są zawarte dowody istnienia odmiennych koncepcji powstania świata i bogów, czyli kosmologii i teogonii.

  Przedmiotem sporu była pierwsza zasada bytu, z której wyłonił się świat. Między innymi przyjmowane, że Okeanos – wielka rzeka opływająca cały świat, uosobiony wieczny Czas i wreszcie Chaos, tworzyły pierwotny stan, kiedy nad pomieszanymi elementami nie panowała żadna siła porządkującą.

                                  Nim było morze, ziemia i niebios sklepienie,

                                  Jedyny miało wyraz całe przyrodzenie.

                                  Zwano go zamęt, ogrom bezkształtny, nieskładny,

                                  Ciężar tylko na świecie martwy i bezwładny;

                                  Widać, że się ze sprzecznych żywiołów źle sklecił.

                                      Owidiusz „Przemiany”. Cytuję według wydania: Warszawa, 1993, s.1. (przełożył B. Kiciński)

  Zgodnie z najpopularniejszą teogonią Hezjoda, z Chaosu wyłoniła się najpierw Gaja (Ziemia) oraz Eros, bóg miłości, pierwsza siła nadająca światu uporządkowaną formę. Ziemia następnie zrodziła Uranosa (Niebo). Ze związku tej pary – Gai i Uranosa – powstali sturęcy olbrzymi, cyklopi i sześć par tytanów, którzy stali się pierwszą generacją bogów w pełnym znaczeniu tego słowa (w odróżnieniu od pierwotnych sił elementarnych, jak ziemia, niebo, mrok itp.).

  Z pierwotnego Chaosu wyłoniły się również liczne istoty o abstrakcyjnym, bezosobowym charakterze: najpierw Noc i Erebos uosabiający mrok i ciemności panujące pod ziemią, z ich zaś związku powstały Dzień i Powietrze, a także inne personifikacje i bóstwa abstrakcyjne (Nemezis, Los, Starość, Niezgoda i wiele innych).

  Zgodnie z mitami wyrażającymi idee sekty orfików z pierwotnego nieładu miało się wyłonić jajo. Kiedy jajo pękło, wykluł się z niego Eros zwany także Fanesem – skrzydlata istota o cechach obu płci. Dokonał on pierwszego aktu porządkującego: oddzielił niebo i ziemię, które powstały z dwóch połówek skorupy jaja.

  Dziećmi Uranosa i Gai było sześciu tytanów: Okeanos, Kojos, Krejos, Hyperion, Japetos i Kronos oraz sześć tytanid: Tetyda, Fojbe, Eurybia, Klimenie, Teja i Rea (wśród nich wymienia się niekiedy Azję). Uranos, którego mity przedstawiają jako podejrzliwego tytana, obawiał się o swą władzę i strącił w znajdujące się pod ziemią czeluście Tartaru swych synów, groźnych cyklopów i sturękich olbrzymów. Oburzona tym postępkiem Gaja zwróciła się do tytanów, aby poskromili Uranosa. Najmłodszy tytan, Kronos, zdecydował się wystąpić przeciw ojcu, odebrał mu władzę i pozbawił go męskości (Ziemia skropiona krwią Uranosa wydała wówczas na świat trzy Erynie, boginie zemsty).

  Kronos objął panowanie nad światem i okazał się wkrótce despotą nie mniejszym od ojca. Cyklopów i sturękich, których przejściowo uwolnił, zamknął z powrotem w Tartarze. Gaja przepowiedziała Kronosowi, że zostanie pokonany przez własnego syna. Usiłując zapobiec spełnieniu się przepowiedni, wszystkie dzieci jakie wydała na świat jego siostra – małżonka, Rea, połykał zaraz po urodzeniu. Losowi temu ulegli kolejno: Hades, Posejdon, Hestia, Demeter i Hera. Dopiero najmłodszy syn, Zeus, miał spełnić wyroki przeznaczenia, uniknąć zagłady i pozbawić ojca władzy.

  Inni potomkowie tytanów odegrali również znaczną rolę w mitach. Hyperion i Teja, byli rodzicami bóstw opiekujących się ciałami niebieskimi: Heliosa, Selene i Eos. Japetos i Klimenie wydali na świat Prometeusza, Epimeteusza i Atlasa, zaś Kajos i Fojbe – Leto, matkę Apollina i Artemidy. Okeanos i Tetyda mieli niezliczone córki zwane Okeanidami.

  O walce Zeusa przeciw Kronosowi i tytanom i o dojściu do władzy nowej generacji bogów opowiemy w jednym z następnych rozdziałów.